Keçmişdən Bu Günə Polad Magistrallar
Azərbaycanın iqtisadi və sosial inkişafında dəmir yolları hər zaman strateji rol oynamışdır. Ölkəmizdə dəmir yolunun tarixi XIX əsrin sonlarında başlayan "neft bumu" və sənaye inqilabı ilə birbaşa bağlıdır. Bu nəqliyyat növü təkcə sərnişin və yük daşımaqla kifayətlənməmiş, həm də Azərbaycanın Şərq ilə Qərb arasında körpü rolunu möhkəmləndirmişdir.
Azərbaycanda ilk dəmir yolunun çəkilməsinin əsas səbəbi Bakı neftinin dünya bazarına daha sürətli və ucuz çatdırılması zərurəti idi. O dövrə qədər neft araba və dəvələrlə daşınırdı ki, bu da çox vaxt aparır və baha başa gəlirdi.
Bakıda ilk dəmir yolunun inşasına icazə verildi.
Azərbaycanda ilk dəmir yolu xətti – Bakı-Sabunçu-Suraxanı istifadəyə verildi
Uzunluğu cəmi 20 km olan bu xətt neft mədənlərini neftayırma zavodları və limanla birləşdirirdi. Bu hadisə Azərbaycan nəqliyyat tarixində inqilab hesab olunur.
İlk xəttin uğurundan sonra daha böyük layihəyə ehtiyac yarandı. Xəzər dənizindən çıxarılan neftin Qara dəniz limanlarına çatdırılması lazım idi.
Məşhur Bakı-Tiflis dəmir yolu xəttinin tikintisi başa çatdı
Xəttin uzunluğu: 515 km
💰 Maliyyələşdirmə: O dövrün neft maqnatları (Rotşildlər və Nobellər). Bu xətt vasitəsilə Bakı nefti Batumi limanına, oradan isə Avropaya daşınmağa başlandı.
Azərbaycan dəmir yollarının vahid Rusiya imperiyası şəbəkəsinə qoşulması iqtisadi əlaqələri daha da genişləndirdi.
Bakı-Dərbənd dəmir yolu xətti istismara verildi. Bununla da Bakı, Şimali Qafqaz vasitəsilə Rusiyanın mərkəzi hissələri və Avropa ilə birbaşa dəmir yolu əlaqəsi qurdu.
📍 Biləcəri stansiyası Qafqazın ən böyük çeşidləmə stansiyalarından birinə çevrildi.
Çoxları bilmir ki, keçmiş SSRİ məkanında ilk elektrikləşdirilmiş dəmir yolu məhz Azərbaycanda qurulmuşdur!
⚡ Bakı-Sabunçu-Suraxanı xətti elektrikləşdirildi
İlk elektrik qatarı (elektrıça) xəttə buraxıldı. Bu, nəinki Azərbaycanda, həm də bütün Sovet İttifaqında ilk idi (Moskva və Leninqraddan əvvəl).
XX əsrin əvvəllərində cənub istiqamətində də tikinti işləri aparılırdı.
Uluxanlı-Culfa xətti işə düşdü.
Ələt-Culfa xətti (Mincivan vasitəsilə) istismara verildi
Bu xətt İkinci Dünya Müharibəsi zamanı cəbhəyə yanacaq və sursat daşınmasında, həmçinin İran vasitəsilə "Lend-Liz" proqramı çərçivəsində yardımların alınmasında həyati əhəmiyyət kəsb etdi.
Şəhərdaxili sərnişindaşımanın inkişafı üçün metro tikintisi zəruri idi.
🚇 Bakı Metropoliteninin ilk stansiyaları açıldı
Bakı metrosu SSRİ-də 5-ci şəhər olaraq (Moskva, Leninqrad, Kiyev və Tbilisidən sonra) fəaliyyətə başladı.
1990-cı illərin əvvəllərində SSRİ-nin dağılması və Qarabağ müharibəsi səbəbindən dəmir yolu sektoru ciddi böhran keçirdi. Ermənistanın işğalı nəticəsində Mincivan-Horadiz və Culfa istiqamətindəki dəmir yolları blokadaya düşdü və Naxçıvanla birbaşa dəmir yolu əlaqəsi kəsildi.
Lakin 2000-ci illərdən sonra dirçəliş başladı:
Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə "Azərbaycan Dəmir Yolları" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti (ADY) yaradıldı
Müasir Azərbaycanda dəmir yolu təkcə daxili tələbatı ödəmir, həm də beynəlxalq tranzit dəhlizlərinin mərkəzidir.
🌍 Bakı-Tiflis-Qars (BTK) - "Dəmir İpək Yolu"
Asiyanı Avropa ilə birləşdirən ən qısa və etibarlı marşrutlardan biri. Bu xətt Ermənistandan yan keçərək Azərbaycanın strateji mövqeyini gücləndirdi.
🛤️ Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizi
Rusiya, Azərbaycan və İranı birləşdirən bu dəhliz yüklərin Hindistandan Avropaya (və əksinə) daha sürətli çatdırılmasını təmin edir.
1880-ci ildə cəmi 20 km-lik bir xətlə başlayan Azərbaycan dəmir yolları bu gün minlərlə kilometr uzunluğa malik, müasir texnologiyalarla təchiz edilmiş və qlobal layihələrin mərkəzində dayanan nəhəng bir sistemə çevrilmişdir. Bu gün Azərbaycan dəmir yolları ölkənin qan damarı olaraq iqtisadiyyatın inkişafına xidmət etməyə davam edir.