Qədim Yunanıstandan Müasir Dövrə
Dünyada dəmir yolunun yaranma tarixini xronoloji ardıcıllıqla təsnif etdikdə, minlərlə illik bir səyahətə çıxırıq. Qədim Yunanıstandan başlayaraq Sənaye İnqilabına qədər uzanan bu yol, nəqliyyat tarixinin ən böyük ixtiralarından biri olan müasir dəmir yolunun formalaşmasına gətirib çıxarmışdır.
Müasir dəmir yolunun "babası" Qədim Yunanıstanda mövcud olmuşdur. E.ə. 600-cü illərdə Korinf bərzəxində gəmiləri qurudan keçirmək üçü "Diolkos" adlı daş yoldan istifadə edilirdi.
⚙️ Texniki xüsusiyyətlər:
Müasir dəmir yollarının təməli Avropadakı kömür mədənlərində qoyulub.
Almaniyada mədənlərdə kömür daşımaq üçün taxta relslərdən istifadə olunmağa başlandı (buna "vagonway" deyirdilər).
İngiltərədə taxta relslərin üzərinə dəmir lövhələr vurulmağa başlandı, bu da onların ömrünü uzatdı.
⚡ Dəmir yolunun INQILABI
Buxar mühərrikinin rels üzərinə qoyulması ilə başladı!
İngilis mühəndis Riçard Trevitik (Richard Trevithick) Uelsdə dünyada ilk dəfə rels üzərində hərəkət edən buxar lokomotivini sınaqdan keçirdi.
📊 Texniki göstəricilər:
⚠️ Problem: Lokomotiv çox ağır olduğu üçün çuqun relsləri sındırırdı və geniş yayılmadı.
🎯 ƏSAS TARİX!
Tarixçilərin əksəriyyəti müasir dəmir yolunun rəsmi doğum tarixini məhz bu il hesab edirlər.
📍 Yer:
Böyük Britaniya
👨🔬 Müəllif:
Corc Stefenson (George Stephenson)
🚂 "Locomotion No. 1"
Bu lokomotivi idarə edən qatar dünyada ilk ictimai dəmir yolu xəttini açdı. Bu xətt həm kömür, həm də sərnişin daşımaq üçün nəzərdə tutulmuşdu.
ℹ️ Qeyd: Baxmayaraq ki, əvvəlcə sərnişin vaqonlarını atlar çəkirdi, buxar mühərriki isə yalnız yük üçün idi, bu xətt müasir dəmir yolunun əsası hesab olunur.
Əgər tam mənada müasir, yalnız qatarlarla işləyən (atsız) və cədvəl üzrə hərəkət edən dəmir yolunu nəzərdə tuturuqsa, bu tarix 1830-cu ildir.
Bu, dünyada yalnız buxar lokomotivlərinin istifadə edildiyi, iki böyük şəhəri birləşdirən və dəqiq hərəkət cədvəli olan ilk dəmir yolu idi.
🚀 Məşhur Lokomotiv:
Stefensonun məşhur "Rocket" (Raket) lokomotivi burada istifadə olunurdu.
🏛️ Konsept kimi:
E.ə. VI əsr (Yunanıstan - Diolkos)
⚙️ Texnoloji ixtira kimi:
1804 (Riçard Trevitik - ilk lokomotiv)
🎯 Rəsmi yaranma tarixi:
1825 (Böyük Britaniya, Stokton-Darlinqton xətti)
Dünyada dəmir yolu erası məhz bu tarixdən hesablanır!